Rozwiązanie umowy najmu mieszkania po śmierci właściciela

Umowa najmu w stosunku ciągłym

Zgodnie z art. 678 § 1 Kodeksu cywilnego „w razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia, chociażby umowa najmu zawarta została na czas oznaczony lub przewidywała dłuższe terminy wypowiedzenia.

Jednak powyższy przepis, nie ma zastosowania do nabycia nieruchomości obciążonej umową najmu na podstawie dziedziczenia.

W przypadku sukcesji uniwersalnej w odniesieniu do właściciela wynajętej nieruchomości (np. właśnie dziedziczenie) następca prawny właściciela jest zawsze związany umową najmu, która została zawarta przez jego poprzednika, choćby o takiej umowie nie wiedział i nie mógł się wcześniej dowiedzieć. Skutek ten nie zależy od wpisu prawa najmu w księdze wieczystej.

Tak więc stosunek najmu lokalu mieszkalnego jest stosunkiem prawnym o charakterze ciągłym. W konkretnym wypadku najem lokalu mieszkalnego przez tego samego najemcę może trwać bardzo długo; nawet przez wiele lat. W czasie trwania najmu może dochodzić do zmian podmiotowych po stronie wynajmującego. Zmiany te mogą być skutkiem zdarzeń prawnych o zróżnicowanym charakterze. Najogólniej zdarzenia te możemy podzielić na dwie grupy:

a) takie, których skutkiem jest następstwo prawne pod tytułem ogólnym,

b) takie, których skutkiem jest następstwo prawne pod tytułem szczególnym.

(a) Typowym przykładem zdarzenia prawnego, którego skutkiem jest następstwo ogólne nowego wynajmującego po poprzednim, jest śmierć dotychczasowego wynajmującego będącego osobą fizyczną. Spadkobierca lub spadkobiercy dotychczasowego wynajmującego stają się nowymi wynajmującymi. Wstępują przy tym w całą sytuację prawną spadkodawcy w zakresie stosunku najmu lokalu mieszkalnego. Przepis art. 922 § 1 K.c. stanowi bowiem, że prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.

(b) Przykładem zdarzenia prawnego, którego skutkiem jest następstwo szczególne nowego wynajmującego po poprzednim, jest zbycie w czasie trwania najmu nieruchomości lokalowej (stanowiącej odrębną nieruchomość) lub też nieruchomości gruntowej, której częścią składową jest budynek, w którym znajduje się wynajmowany lokal mieszkalny.

Zobacz również: Aneks do umowy najmu po śmierci wynajmującego

Kaucja mieszkaniowa

Kaucja mieszkaniowa zabezpiecza roszczenia tego wynajmującego, na rzecz którego została uiszczona. W razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu ustaje stosunek najmu w odniesieniu do zbywcy, a po stronie najemcy powstaje roszczenie o zwrot kaucji. Nabywca rzeczy najętej – nowy wynajmujący zobowiązany jest do zwrotu kaucji tylko wówczas, gdy doszło do przejęcia przez niego długu z tego tytułu w sposób określony w Kodeksie cywilnym, a więc na zasadach uregulowanych w art. 519 K.c. i następnych. Zmiana osoby dłużnika wymaga albo zawarcia umowy o przejęcie długu, albo też istnienia szczególnego przepisu prawa, który taki skutek prawny wiąże z innym zdarzeniem prawnym niż umowa o przejęcie długu.

Przepis art. 678 § 1 K.c. nie daje podstaw do przyjęcia, że na nabywcę rzeczy najętej, w szczególności nieruchomości lokalowej lub nieruchomości obejmującej lokal mieszkalny, przechodzi również obowiązek zwrotu kaucji mieszkaniowej otrzymanej od najemcy przez poprzedniego wynajmującego (bezpośredniego zbywcę lub jego poprzednika). Zbycie rzeczy najętej w czasie trwania najmu i wstąpienie nabywcy w miejsce zbywcy nie oznacza, że na nabywcę przechodzą wszelkie roszczenia najemcy, które ten ostatni miał w stosunku do zbywcy. Najemca może przy tym nie być w ogóle zainteresowany takim przejściem, zwłaszcza gdyby nowy nabywca rzeczy najętej był osobą niewypłacalną w zakresie roszczeń pieniężnych najemcy.

Pani przypadek jednak obejmuje sukcesję ogólną (uniwersalną), a obowiązek zwrotu kaucji jest długiem spadkowym, który nabędą spadkobiercy i do każdego z nich może Pani kierować swoje roszczenie (do działu spadku są oni odpowiedzialni solidarnie za zapłatę długu – czyli każdy ze spadkobierców jest odpowiedzialny za całość długu).

Proszę zauważyć, że po śmierci spadkodawcy jego spadkobiercy stają się od razu spadkobiercami, a postępowanie sądowe stwierdza urzędowo ten fakt. Tak więc jeżeli matka wynajmującego jest powołana do spadku w pierwszej kolejności, to oczywiście może wykonywać swoje prawa jako spadkobierca (jeżeli spadkodawca nie miał żony ani dzieci).

Tak więc wobec spadkobiercy (matki wynajmującego) może Pani oświadczyć swoje wypowiedzenie zgodnie z umową, gdyż ta umowa ją wiąże z mocy prawa.

Co do samego zwrotu kaucji – sytuacja na pewno będzie skomplikowana. To Pani może żądać zwrotu kaucji i ewentualnie przed sądem musi udowodnić, że zniszczenia, jakie są w lokalu, istniały już w momencie jego wydania Pani. Bez protokołu, który jest gwarantem dla obu stron stanu lokalu, jest Pani na gorszej pozycji, gdyż to Pani jako żądająca zwrotu będzie musiała udowodnić swoje racje (wynajmująca wystarczy, że wskaże, że lokal i jego wyposażenie ma określone uszkodzenia niewynikające z normalnego używania rzeczy.

Zobacz również: Śmierć właściciela mieszkania a zameldowanie

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼