Wykonywanie obowiązków wiceprezesa spółdzielni na L4

Stanowisko w zarządzie mieszkaniowym w trakcie zwolnienia chorobowego

Sprawa, o którą Pani pyta ma dwa aspekty. Z jednej strony należy przyjrzeć się Pani uprawnieniu do zasiłku chorobowego w przypadku wykonywania obowiązków członka zarządu, z drugiej trzeba mieć na uwadze możliwość ponoszenia przez Panią odpowiedzialności za wykonywanie obowiązków wynikających z pełnionej funkcji.

Jeśli chodzi o pobieranie zasiłku chorobowego z tytułu stosunku pracy i jednoczesne wykonywanie obowiązków członka zarządu spółdzielni (lub innej osoby prawnej, jak na przykład spółki) to w kwestii tej wypowiedział się dość jednoznacznie Sąd Najwyższy. Orzecznictwo tego sądu wpłynęło już także na działania i reakcje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem SN wykonywanie przez prezesa spółki szeregu czynności, w szczególności w postaci akceptowania rachunków, dokumentacji w związku z brakiem odpowiednich uprawnień pozostałych pracowników, podpisywania dokumentacji finansowej, korespondencji i dokumentacji związanej z kontraktami, a także uczestniczenie w niektórych rozmowach dotyczących umów i sposobu ich finansowania – stanowi wykonywanie pracy zarobkowej. Przebywanie przez członka zarządu na zwolnieniu chorobowym powoduje, że nie powinien on w czasie zwolnienia wykonywać obowiązków służbowych, gdyż skutkować to może utratą prawa do zasiłku chorobowego. Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zwanej dalej „ustawą zasiłkową”) ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Można tu podać kilka przykładów wyroków, które potwierdzają powyższe. I tak, w wyroku z dnia 5 października 2005 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że: „Wykonywanie przez prezesa spółki szeregu czynności, w szczególności w postaci akceptowania rachunków, dokumentacji w związku z brakiem odpowiednich uprawnień pozostałych pracowników, podpisywania dokumentacji finansowej, korespondencji i dokumentacji związanej z kontraktami, a także uczestniczenie w niektórych rozmowach dotyczących umów i sposobu ich finansowania – stanowi wykonywanie pracy zarobkowej”. Sąd Najwyższy dodał, że tylko naprawdę sporadyczna, wymuszona okolicznościami aktywność może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku (wyrok SN z 5 października 2005 r., I UK 44/05, OSNP 2006, nr 17-18, poz. 279).

Podobnie w wyroku z dnia 9 października 2006 r. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że: „Tylko sporadyczna, wymuszona okolicznościami, aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego. W innych przypadkach za okres niezdolności do pracy, w czasie której ubezpieczony wykonuje pracę zarobkową, nie należy się zasiłek lecz wynagrodzenie, przy czym nie jest niezbędne, aby wykonywana praca była niezgodna z celem zwolnienia lekarskiego” (wyrok SN z 9 października 2006 r., II UK 44/06, OSNP 2007, nr 19-20, poz. 295). Wyroki dotyczą spółek, jednak należy je odnieść do wszystkich form uczestnictwa w zarządzaniu osobami prawnymi, w tym spółdzielni.

Zatem wykonując na rzecz spółki obowiązki wiceprezesa naraża się Pani na powstanie obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia chorobowego. Organizacja spółdzielni powinna zostać ustalona w taki sposób, by nie było koniecznym dokonywanie wszystkich niezbędnych czynności w czasie nagłej choroby jednego z członków zarządu przez tę osobę.

Jeśli natomiast chodzi o kwestie Pani obowiązku podejmowania tych wszystkich działań to tutaj ustawa regulująca funkcjonowanie spółdzielni nie zawiera rozwiązania tego problemu. Nie dotyka tematu urlopowania, czy też przebywania na zwolnieniu lekarskim członków zarządu. Oczywistym jest, że powołanych członków zarządu nie chroni Kodeks pracy i w związku z tym nie przysługują im uprawnienia pracownicze. Niemniej jednak brak jest jakiegokolwiek przepisu, który uzasadniałby twierdzenie, że członek zarządu może zostać zwolniony od wykonywania obowiązków w określonych sytuacjach. Takie zapisy winny się raczej znaleźć w statucie spółdzielni. Jednocześnie art. 58 prawa spółdzielczego stanowi, że członek zarządu, rady oraz likwidator odpowiada wobec spółdzielni za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółdzielni, chyba że nie ponosi winy. Zatem Pani odpowiedzialność wobec spółdzielni za niewykonywanie swoich obowiązków (o ile w wyniku takiego zaniedbania wyniknęłaby dla spółdzielni szkoda) mogłaby powstać, gdyby brak działań był zawiniony.

Zgodnie z komentarzem do Prawa spółdzielczego pod red. K. Osajdy: „Odpowiedzialność członka zarządu, rady nadzorczej i likwidatora na podstawie art. 58 PrSpółdz jest cywilną odpowiedzialnością odszkodowawczą (por. wyr. SN z 20.6.2013 r., IV CSK 730/12, Legalis). Komentowany przepis reguluje odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółdzielni, a nie osobie trzeciej, przez którą należy rozumieć również członka spółdzielni. Jest to odpowiedzialność na zasadzie winy domniemanej (por. wyr. SN z 20.6.2013 r., IV CSK 730/12, Legalis; zob. też Pietrzykowski, Spółdzielnie mieszkaniowe, 2016, art. 58 PrSpółdz, Nb 2). Przesłanką tej odpowiedzialności jest bezprawność, tj. sprzeczność działania lub zaniechania z prawem (tj. z ustawą, a nie z zasadami współżycia społecznego; zob. w tej kwestii Pietrzykowski, Spółdzielnie mieszkaniowe, 2016, art. 58 PrSpółdz, Nb 2; tenże, Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności deliktowej, s. 167 i n.) lub statutem spółdzielni”. W takim ujęciu to członek zarządu, którego bezczynność wyrządziła spółdzielni szkodę musi wykazać, że bezczynność nie była zawiniona. Tutaj niewątpliwie choroba uniemożliwiająca wykonywanie obowiązków jest okolicznością wyłączającą winę.

Należy zatem ocenić sprawę zdroworozsądkowo. Sporadyczne działania na rzecz spółdzielni nie powinny spowodować utraty zasiłku, co sugeruje, że takie konieczne i niezbędne działania mogłyby być wykonywane, o ile jest to możliwe ze względu na stan zdrowia. Działania w większym zakresie narażają Panią na odpowiedzialność wobec ZUS. Natomiast brak działań spowodowany chorobą uniemożliwiającą poodejmowanie obowiązków jest przesłanką uznania, że ewentualna szkoda nie nastąpiła z Pani winy. Oczywiście warto wykazać, że podjęła Pani wszelkie starania, by kto inny w Pani imieniu mógł podejmować, w ramach zastępstwa, zadania, do których jest Pani jako wiceprezes zobligowana.

Zobacz również: Kto może być prezesem spółdzielni mieszkaniowej?

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼