• Data: 2025-05-17 • Autor: Urszula Trojanowska-Woźniak
Teściowa wykupiła z bonifikatą mieszkanie od gminy. Chce zawrzeć umowę dożywocia z wnukiem (moim synem). Wnuk jest osobą bliską, ale ma żonę (wspólnota majątkowa),która należy już do innej grupy podatkowej. Co ze zwrotem bonifikaty?
Jako że nabycie nieruchomości poprzez umowę dożywocia jest odpłatne, nieruchomość wejdzie do majątku wspólnego – oczywiście jeśli umowa zostanie zawarta w trakcie trwania wspólności majątkowej.
Przekazanie majątku w ramach umowy dożywocia może być uznane jako transakcja neutralna podatkowo po stronie zbywcy. Umowa dożywocia nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT, natomiast w zakresie podatku VAT możliwe jest zastosowanie zwolnienia podatkowego.
Można doprowadzić do sytuacji, w której nieruchomość nabyta w drodze umowy dożywocia „pozostanie” w majątku osobistym. Może się tak stać, gdy umowa dożywocia nie będzie obciążała majątku wspólnego. Chodzi przede wszystkim o sytuację, gdy np. pomoc dla dożywotnika miała wymiar fizyczny i była spełniana przez jednego małżonka, nie trzeba było ponosić kosztów utrzymania dożywotnika (koszty te w trakcie trwania wspólności, co do zasady, ponoszone by były z majątku wspólnego), lub dożywotnik w ogóle nie potrzebował i nie korzystał w żadnym wymiarze z pomocy.
Majątkiem osobistym będzie prawo dożywocia przysługujące tylko jednemu małżonkowi, jako prawo niezbywalne wymienione w art. 33 ust. 5 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.).
W przypadku zbycia na rzecz Pana syna mieszkania w drodze umowy dożywocia nie będzie on zobowiązany do zwrotu bonifikaty. Jak stanowi ustawa o gospodarce nieruchomościami:
Art. 68 (...)
2. Jeżeli nabywca nieruchomości zbył nieruchomość lub wykorzystał ją na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, licząc od dnia nabycia, jest zobowiązany do zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji. Zwrot następuje na żądanie właściwego organu.
2a. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w przypadku:
1) zbycia na rzecz osoby bliskiej, z zastrzeżeniem ust. 2b;
2) zbycia pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego;
3) zbycia pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i Skarbem Państwa;
4) zamiany lokalu mieszkalnego na inny lokal mieszkalny albo nieruchomość przeznaczoną lub wykorzystywaną na cele mieszkaniowe;
5) sprzedaży lokalu mieszkalnego, jeśli środki uzyskane z jego sprzedaży przeznaczone zostaną w ciągu 12 miesięcy na nabycie innego lokalu mieszkalnego albo nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystanej na cele mieszkaniowe.
2b. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do osoby bliskiej, która zbyła lub wykorzystała nieruchomość na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, licząc od dnia pierwotnego nabycia.
2c. Właściwy organ może odstąpić od żądania zwrotu udzielonej bonifikaty, w innych przypadkach niż określone w ust. 2a, za zgodą odpowiednio wojewody, rady lub sejmiku.
Na wnuku (Pana synu) nie będzie ciążył obowiązek zwrotu bonifikaty z uwagi na fakt, iż jest on osobą bliską wobec babci (Pana teściowej). Obowiązek zwrotu bonifikaty powstałby wtedy, gdyby Pana syn – wnuk teściowej chciał zbyć przedmiot umowy dożywocia. To, że żona syna będzie również stroną umowy, nie generuje obowiązku zwrotu bonifikaty – tak należy rozumieć cytowany przepis art. 68. Zatem fakt, że żona wnuka będąca stroną umowy, nie spowoduje, że konieczny będzie zwrot bonifikaty od wykupu nieruchomości.
Przekazanie mieszkania wnukowi po wykupie z bonifikatą
Pani Maria wykupiła mieszkanie komunalne z bonifikatą. Po kilku latach postanowiła przekazać je swojemu wnukowi, z którym miała świetne relacje i który pomagał jej w codziennym życiu. Spisali umowę dożywocia, zapewniając pani Marii opiekę do końca życia. Urzędnicy gminni początkowo sugerowali konieczność zwrotu bonifikaty, ale po przeanalizowaniu przepisów okazało się, że wnuk jest osobą bliską i nie ma takiego obowiązku.
Umowa dożywocia a majątek wspólny małżonków
Pan Tomasz otrzymał mieszkanie od swojej babci na podstawie umowy dożywocia. Ponieważ był w związku małżeńskim ze wspólnością majątkową, nieruchomość automatycznie weszła do majątku wspólnego. Żona pana Tomasza nie brała bezpośredniego udziału w świadczeniach dla babci, ale mimo to mieszkanie stało się wspólną własnością. W przyszłości chcieli uniknąć komplikacji związanych z podziałem majątku, dlatego rozważyli podpisanie intercyzy.
Jak uniknąć wpisania mieszkania do majątku wspólnego?
Pani Katarzyna, chcąc przekazać mieszkanie wnukowi, chciała, aby pozostało ono wyłącznie jego własnością, a nie częścią majątku wspólnego z jego żoną. Wnuk i jego żona zawarli umowę o rozdzielności majątkowej jeszcze przed podpisaniem umowy dożywocia. Dzięki temu nieruchomość pozostała w majątku osobistym wnuka, co pozwoliło uniknąć ewentualnych problemów w razie rozwodu lub innych sytuacji prawnych.
Umowa dożywocia w przypadku nieruchomości wykupionej z bonifikatą może budzić wątpliwości, ale przepisy jasno wskazują, że przekazanie mieszkania osobie bliskiej nie skutkuje obowiązkiem zwrotu przyznanej ulgi. Kluczowe jest jednak odpowiednie uregulowanie kwestii majątkowych, zwłaszcza w kontekście wspólności majątkowej małżonków. Odpowiednie przygotowanie prawne pozwala uniknąć niepotrzebnych komplikacji i zapewnić bezpieczeństwo obu stronom umowy.
Potrzebujesz indywidualnej porady prawnej lub profesjonalnego pisma w sprawie umowy dożywocia i bonifikaty? Nasi prawnicy online pomogą Ci rozwiać wątpliwości i przygotować niezbędne dokumenty. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
3. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami - Dz.U. 1997 nr 115 poz. 741
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika