• Data: 2025-07-01 • Autor: Urszula Trojanowska-Woźniak
Jestem najemcą mieszkania TBS od 22 lat. Partycypowałam w kosztach budowy. Zameldowana jestem ja i mój syn. Chciałabym zabezpieczyć syna i zastrzec, że wskazuję go do cesji partycypacji. Czy mogę takiego zapisu dokonać albo w testamencie, albo po prostu notarialnie? Możliwe jest takie dziedziczenie praw najemcy i partycypacji?
Jeżeli syn jest jedynym spadkobiercą, to nie ma potrzeby spisywania testamentu, bowiem tylko on zostanie powołany do spadku. Jeżeli obawia się Pani, że ktoś może jeszcze rościć sobie prawa do spadku po Pani, to warto sporządzić testament u notariusza, składając jednocześnie oświadczenie, że cały majątek po Pani dziedziczy Pani jedyny syn.
Proszę Pamiętać, że samo mieszkanie TBS nie podlega dziedziczeniu. Dodatkowo, zgodnie z art. 691 ustawy Kodeks cywilny „w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci”.
Pani syn wejdzie w Pani prawa i obowiązku jako najemca TBS, zatem będzie mógł również w razie potrzeby żądać zwrotu wkładu partycypacyjnego.
Cytowana część art. 691, mająca analogiczne zastosowanie w niniejszej sprawie, przewiduje zatem dwie przesłanki wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, które muszą być spełnione łącznie, a mianowicie:
Przyjmuje się również, że decydujące w tej sprawie ma zameldowanie w tym lokalu. Powyższa wykładnia jest zgodna z zapatrywaniem Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 20 czerwca 2001 roku, sygn. akt I CKN 1179/98, stwierdził, że nawet czasowe – uzasadnione określonymi przyczynami – przebywanie poza miejscem stałego miejsca zamieszkania nie oznacza, by najemca przestał mieszkać w „swoim” lokalu, by zmienił miejsce zamieszkania.
Co do zasady zatem do nabycia uprawnienia wstąpienia w stosunek najmu po śmierci najemcy ma – zgodnie z art. 691 – jedynie taka osoba, która spełnia równocześnie dwa warunki:
Kwestia testamentu pozostaje więc obojętna dla przedmiotowej sprawy. Istotne są uregulowania Kodeksu wskazujące jedynie możliwość wstąpienia w stosunek najmu. Samo prawo najmu nie podlega zasadom dziedziczenia, a jedynie ustalone jest pierwszeństwo wstąpienia w stosunek najmu.
Syn mieszkał z matką w mieszkaniu TBS
Pani Maria była najemczynią mieszkania w systemie TBS. Przez ostatnie lata mieszkała w tym lokalu razem ze swoim synem, który był z nią zameldowany i stale zamieszkiwał w lokalu do dnia jej śmierci. Po jej odejściu syn, jako osoba bliska wymieniona w przepisach oraz spełniająca wymóg zamieszkiwania, wstąpił w stosunek najmu. Dzięki temu mógł zachować mieszkanie i wystąpić do TBS o zwrot wkładu partycypacyjnego, gdyby podjął decyzję o rozwiązaniu umowy najmu.
Córka nie mieszkała w lokalu TBS przed śmiercią matki
Pani Krystyna posiadała mieszkanie w TBS, ale jej córka, choć była jedyną spadkobierczynią, od kilku lat mieszkała za granicą. Po śmierci Krystyny, mimo że córka dziedziczyła cały majątek, nie mogła wstąpić w stosunek najmu mieszkania TBS, ponieważ nie spełniała wymogu wspólnego zamieszkiwania z najemcą do dnia jego śmierci. TBS rozwiązał umowę, a córka mogła ewentualnie dochodzić zwrotu wkładu partycypacyjnego, jeśli był wniesiony.
Wspólne pożycie partnerów w lokalu TBS
Pan Marek był najemcą mieszkania TBS, w którym mieszkał ze swoją partnerką, z którą prowadził wspólne gospodarstwo domowe. Choć nie byli małżeństwem, jego partnerka stale zamieszkiwała z nim w lokalu aż do jego śmierci. Po jego odejściu, jako osoba faktycznie pozostająca we wspólnym pożyciu z najemcą i spełniająca wymóg wspólnego zamieszkiwania, mogła wstąpić w stosunek najmu na podstawie art. 691 Kodeksu cywilnego, co pozwoliło jej zachować prawo do dalszego korzystania z mieszkania.
Mieszkania w systemie TBS co do zasady nie podlegają dziedziczeniu, ale przepisy przewidują możliwość wstąpienia w stosunek najmu przez osoby bliskie najemcy, jeśli spełniają dwa warunki: należą do kręgu wskazanego w art. 691 k.c. i stale zamieszkiwały w lokalu do chwili śmierci najemcy. Testament w tej sytuacji nie ma znaczenia dla prawa do mieszkania TBS — istotne są tylko przepisy ustawy i rzeczywisty stan faktyczny dotyczący zamieszkania. Warto pamiętać, że osoby te mogą również dochodzić zwrotu wniesionego wkładu partycypacyjnego, jeżeli taki był wpłacony.
Masz wątpliwości, czy możesz wstąpić w najem mieszkania TBS po bliskiej osobie? Skontaktuj się z nami — przeanalizujemy Twoją sytuację i podpowiemy, jakie masz prawa oraz jakie kroki podjąć, by je skutecznie zabezpieczyć. Doradzimy Ci także, jak dochodzić zwrotu wkładu partycypacyjnego lub uniknąć nieporozumień z TBS.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika