Zrzeczenie się prawa do lokalu

Umowa o dział spadku i zniesienie współwłasności

Nie ma żadnego ograniczenia w pozbyciu się udziału we współwłasności mieszkania. Może je Pan zbyć komukolwiek, kto będzie tym zainteresowany.

W innym wypadku może Pan znieść współwłasność, u notariusza – jeśli rodzeństwo jest zgodne, lub w sądzie – jeśli nie ma zgodności między współwłaścicielami.

Dział spadku może nastąpić albo w drodze orzeczenia sądu, albo w drodze umowy. Umowny dział spadku w praktyce notarialnej może nastąpić, gdy wyrażą zgodę wszyscy spadkobiercy (art. 1037 § 1 K.c.) i zostaje dokonany poza postępowaniem sądowym. W postępowaniu sądowym również może być zawarta umowa dotycząca działu spadku, ale ma ona formę ugody sądowej.

Stronami umowy o dział spadku są wszyscy spadkobiercy (zarówno ustawowi, jak i testamentowi), a także nabywcy udziałów spadkowych. Umowa obejmuje przeniesienie praw majątkowych objętych spadkiem na rzecz poszczególnych spadkobierców (System prawa cywilnego, t. IV, 1986 r., str. 478). Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział spadku wymaga zachowania formy aktu notarialnego (art. 1037 K.c.). W wyniku umowy o dział spadku następuje zniesienie wspólności majątku spadkowego. Taka sytuacja występuje, gdy umowny dział spadku obejmuje cały spadek. Ta wspólność pozostaje, gdy dział umowny obejmuje tylko część spadku. Należy przy tym podkreślić, że według regulacji zawartej w art. 1038 § 1 K.c. sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jedynie z ważnych powodów może obejmować tylko część spadku. Inaczej jest w przypadku działu umownego. Tylko od woli spadkobierców zależy, czy umowny dział spadku obejmuje cały spadek, czy też zostanie ograniczony do części spadku (art. 1038 § 2 K.c.). Umowny częściowy dział spadku nie wymaga więc ustalania dodatkowych przesłanek.

Przy zawieraniu umowy o dział spadku spadkobiercy nie mają ograniczeń w wyborze sposobu tego działu. Nie są przykładowo związani dyspozycjami spadkodawcy zawartymi w testamencie co do tego, jakie przedmioty mają w wyniku działu stanowić własność poszczególnych spadkobierców, choć w praktyce często taka wola spadkodawcy bywa szanowana.

W umownym dziale spadku natomiast muszą być uwzględnione ograniczenia wynikające z przepisów ustawowych, co w praktyce notarialnej odnosi się do nieruchomości. Ograniczenia te mogą wynikać z przepisów Kodeksu cywilnego lub z ustaw szczególnych.

Według art. 1035 K.c. do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Mają więc zastosowanie przede wszystkim art. 211 i 212 K.c. co do sposobów podziału. Z przepisów tych zaś wynika, że dział spadku może być dokonany w różny sposób, a mianowicie: fizyczny podział spadku stosownie do wielkości udziałów spadkowych, przyznanie spadku jednemu lub niektórym ze spadkobierców i obciążenie tego lub tych spadkobierców spłatami na rzecz pozostałych spadkobierców, sprzedaż spadku osobie trzeciej i podział uzyskanej kwoty pomiędzy spadkobierców stosownie do wielkości ich udziałów spadkowych. Możliwe jest przyznanie określonego udziału spadkowego (przedmiotów spadkowych) dwóm lub więcej spadkobiercom na współwłasność (art. 1044 K.c.), a także przyznanie przedmiotu jednemu spadkobiercy z obowiązkiem spłaty pozostałych (art. 212 § 2 K.c.).

Podział fizyczny spadku jest podziałem najbardziej odpowiednim dla spadkobierców i jeżeli nie wiąże się z fizycznym podziałem rzeczy, w tym także nieruchomości, może być dokonany bez ograniczeń. Ograniczenia występują jedynie przy podziale rzeczy.

Zgodnie z treścią znowelizowanego art. 1070 K.c. do działu należącego do spadku gospodarstwa rolnego stosuje się odpowiednio przepisy o podziale gospodarstw rolnych przy zniesieniu współwłasności. Chodzi tu o art. 213-217 K.c.

W dziale spadku dokonywanym również w drodze umowy, oprócz podziału majątku spadkowego, mogą być regulowane również inne kwestie. Możliwe jest między innymi zamieszczanie w umowie postanowienia o zaliczeniu darowizn na schedy spadkowe w zakresie oznaczonym w art. 1039 i nast. K.c. bądź w innym zakresie. Podkreślenie tego jest o tyle istotne, że po zawarciu umowy o dział nie jest już możliwe takie zaliczenie ani też dochodzenie roszczeń z tego tytułu. Umowny dział spadku może zawierać także postanowienia o rozliczeniach z tytułu pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych nakładów lub spłaconych długów spadkowych. W razie nieprzeprowadzenia takich rozliczeń i braku zastrzeżenia w umowie, że zostaną one przeprowadzone w dziale spadku, po zawarciu umowy o dział spadku nie można już dochodzić tych roszczeń (art. 618 § 3 w zw. z art. 688 K.p.c.). To samo dotyczy rozliczeń z tytułu roszczeń związanych z zapisem (por. System prawa cywilnego, t. IV, 1986 r., str. 481-483).

W jednym akcie notarialnym umowa o dział spadku może również obejmować zniesienie współwłasności lub zniesienie wspólności innego prawa (np. własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu).

Do czasu działu spadku zasadniczo obciążają Pana koszty związane z utrzymaniem lokalu. Jednak z racji tego, że mama ma tam służebność – to ona powinna regulować te koszty. Służebność uprawnia ją do tego, aby mogła tam mieszkać bez konieczności płacenia właścicielom za najem, ale nie zwalnia jej z kosztów eksploatacji lokalu.

Jeśli siostra pobiera emeryturę mamy, powinna w imieniu mamy regulować koszty. Jeśli siostra przywłaszcza sobie świadczenie mamy, może warto ustanowić opiekuna prawnego dla mamy, aby zarządzał sprawami mamy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.