Eksmisja syna bez zapewnienia lokalu zastępczego

Na czym polega eksmisja i jak się odbywa?

Na samym początku zaznaczam, że eksmisja polega na przymusowym usunięciu lokatora z zajmowanego mieszkania. Prowadzona jest wyłącznie na podstawie wyroku sądu, który zostaje wydany po przeprowadzeniu sprawy z powództwa o eksmisję.

Jednak aby doszło do orzeczenia eksmisji przez sąd, muszą ku temu zaistnieć konkretne powody.

Najczęstsze przyczyny eksmisji

Najczęstszą przyczyną orzeczenia eksmisji jest niepłacenie czynszu czy innych opłat za używanie lokalu lub zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego, np. bez umowy najmu. Nie są to jednak jedyne przyczyny.

Warto zwrócić uwagę na art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym – współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.

Powyższy przepis daje prawo żądania eksmisji współlokatora (może być nim członek rodziny) zajmującego ten sam lokal. Przepis ten może mieć zastosowanie, ponieważ syn Pani ciotki może być traktowany jako lokator – zgodnie z ustawą z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Wynika to z tego, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, ilekroć jest w niej mowa o lokatorze – należy przez to rozumieć najemcę lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Syn ciotki może być więc uznany za lokatora, ponieważ jest osobą używającą mieszkanie na podstawie innego tytułu niż prawo własności (umowa użyczenia lokalu).

Cel i funkcja art. 13 ust. 2 ma umożliwić współuprawnionemu prawo do korzystania z lokalu w warunkach, gdy drugi z uprawnionych, wbrew zasadom współżycia społecznego, uniemożliwia mu takie zamieszkiwanie, a stopień natężenia (nasilenia) złej woli w zachowaniu ma postać rażącą w znaczeniu obiektywnym.

Rozwiązanie polegające na eksmisji współlokatora ma więc na celu chronić innego lokatora i umożliwić mu spokojne i niezakłócone korzystanie z lokalu.

Rażąco naganne postępowanie jako powód eksmisji

Wyjaśnienia wymaga sformułowanie „rażąco nagannego postępowania” oraz „uniemożliwienie wspólnego zamieszkania”. Postępowanie jest rażąco naganne, jeżeli stanowi zagrożenia dla zdrowia, tak fizycznego jak i psychicznego, współlokatorów. Nie jest przy tym konieczne, aby uporczywy lokator został uznany za sprawcę znęcania się z art. 207 Kodeksu karnego, gdyż sąd cywilny może sam poczynić ustalenia w tym zakresie, jeżeli zostanie sformułowany taki wniosek dowodowy.

Zobacz również: Czy policja można wyrzucić osobę niezameldowaną?

Uniemożliwienie wspólnego zamieszkania jako powód eksmisji

Podobnie należy ocenić przesłankę uniemożliwienia wspólnego zamieszkania. Skoro współlokator stanowi realne zagrożenie dla dóbr współlokatora chronionych prawem, to wspólne zamieszkanie jest uniemożliwione, a nie tylko utrudnione.

Zgodnie z poglądami doktryny i orzecznictwem jako rażąco naganne powinno być oceniane zachowanie, które dotyczy sfery psychicznej – lżenie, straszenie, albo fizycznej – bicie, duszenie, inne zadawanie bólu (wyrok Sądu Najwyższego z 06.08.1996, WR 102/96).

Reasumując, należy stwierdzić, iż chcąc eksmitować swojego syna, Pani ciotka powinna wykazać przed sądem jego rażąco naganne postępowanie.

Jest to moim zdaniem w tym przypadku ułatwione, bowiem syn Pani ciotki został już uprzednio skazany wyrokiem karnym za znęcanie się psychiczne i fizyczne nad swoją matką.

Eksmisja a przyznanie lokalu zastępczego

Sąd, orzekając eksmisję syna ciotki, musi rozważyć przyznanie mu lokalu socjalnego.

Zgodnie z art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów:

„1. W wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.

2. Jeżeli w wyroku orzeczono o uprawnieniu, o którym mowa w ust. 1, dwóch lub więcej osób, gmina jest obowiązana zapewnić im co najmniej jeden lokal socjalny.

3. Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną.

4. Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec:

1) kobiety w ciąży,

2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, z późn. zm. ) lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą,

3) obłożnie chorych,

4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,

5) osoby posiadającej status bezrobotnego,

6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały

– chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.”

Sąd jednak może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, w szczególności jeżeli nakazanie opróżnienia następuje z przyczyn, o których mowa w art. 13 (czyli przepisu, który będzie miał zastosowanie w tym przypadku).

Orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Przepisu ust. 4 nie stosuje się do osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem osób, które były uprawnione do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo z towarzystwem budownictwa społecznego.

Zobacz również: Eksmisja członka rodziny

Nadużywanie alkoholu oraz znęcanie psychiczne i fizyczne jako przyczyny eksmisji

Tak więc Pani ciotka ma prawo eksmitować (oczywiście przed sądem) swojego syna powołując się na jego nadużywanie alkoholu, brak pracy i chęci poprawy oraz znęcanie się fizyczne i psychiczne nad nią i Pani babcią.

Jeżeli natomiast syn Pani ciotki nadal znęca się nad nią, to sąd może odwiesić karę pozbawienia wolności, co spowoduje konieczność odbycia kary w zakładzie karnym.

Zgodnie z art. 75 Kodeksu karnego:

„§ 1. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

§ 1a. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.

§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w § 1 albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych.

§ 2a. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.

§ 3. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

§ 4. Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

§ 5. Jeżeli skazany został oddany pod dozór lub zobowiązany do wykonania obowiązków w okresie próby, wniosek o zarządzenie wykonania kary może złożyć również sądowy kurator zawodowy, a także osoba godna zaufania lub przedstawiciel stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, o której mowa w art. 73 § 1.”

Jak wynika z powyższego – sąd obligatoryjnie zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności. Wydaje się, że z reguły każdy przypadek popełnienia przestępstwa umyślnego może przemawiać za zarządzeniem wykonania kary.

Obligatoryjne zarządzenie wykonania zawieszonej kary wynika też z okoliczności określonych w § 1a. Jest to dyktowane potrzebą ochrony osób małoletnich i innych osób najbliższych w szczególności przed znęcaniem się albo zastraszeniem.

W innych wypadkach sąd może zarządzić wykonanie kary, w szczególności gdy sprawca popełnił inne przestępstwo, w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, od wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych.

Sąd może też zarządzić wykonanie zawieszonej kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, jeszcze przed uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, gdy w tym czasie popełnił przestępstwo. W tym wypadku nie może to być przestępstwo podobne do tego, za które został skazany. Zarządzenie wykonania kary może nastąpić w okresie próby, a także w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia okresu próby.

Nie zawsze popełnienie przestępstwa w okresie próby musi prowadzić do zarządzenia wykonania kary. Sąd powinien ocenić ten fakt w kontekście innych okoliczności. Może to być przestępstwo nieumyślne, przestępstwo popełnione w okolicznościach w jakimś stopniu tłumaczących zachowanie sprawcy, np. poczucie pokrzywdzenia, prowokacja.

Przepis § 2a wprowadza obligatoryjne zarządzenie wykonania kary, jeżeli okoliczności wymienione w § 2 występują po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia. Upomnienia może udzielić kurator sądowy.

Dodany tą samą nowelizacją § 5 poszerza zakres podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o zarządzenie wykonania kary. Uprawnienie to przysługuje w szczególności kuratorowi sądowemu.

Wracając do sprawy – jeżeli sąd orzeknie eksmisję, to będzie także rozpatrywał, czy synowi cioci przysługuje lokal socjalny. Jeżeli nie przyzna mu lokalu socjalnego, to ciotka będzie mogła go eksmitować (jeżeli nie opuści dobrowolnie to przez komornika) do noclegowni, co już nie jest prostą procedurą.

Zobacz również: Czy można wymeldować dorosłe dziecko?

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.