Czy wnuczka ma prawo do mieszkania komunalnego po babci?

Co do zasady najem nie jest dziedziczny. Ale przepisy przewidują możliwość wstąpienia w najem po śmierci najemcy przez bardzo wąskie grono osób.

Aby wstąpić w stosunek najmu po śmierci najemcy na mocy art. 691 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej K.c.) należy spełnić następujące przesłanki:

2) zmarły musiał mieć tytuł prawny do przedmiotowego lokalu w postaci umowy najmu (art. 691 § 1 K.c.);

3) osoba chcąca wstąpić w stosunek najmu musi być osobą wymienioną w art. 691 § 1 K.c., tj. małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą;

4) osoba chcąca wstąpić w stosunek najmu musi mieszkać stale z najemcą do chwili jego śmierci (art. 691 § 2 K.c.).

Przesłanki te muszą wystąpić kumulatywnie, a brak jednej z nich skutkuje niemożnością wstąpienia w stosunek najmu po śmierci najemcy.

Wejście w najem mieszkania komunalnego przez wnuki

Wnuczka nie należy do osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu po zmarłej babci. Wyjątkiem byłaby sytuacja, w której babcia byłaby zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych względem Pani.

Zgodnie z treścią Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 r., III CZP 26/02: „Wnuk zmarłego najemcy nie należy do osób wymienionych w art. 691 § 1 k.c. także wtedy, gdy łączyła go z najemcą więź gospodarcza i uczuciowa”.

Obowiązek alimentacyjny wobec wnuka uprawnieniem do wstąpienia w stosunek najmu

Musiałaby Pani wykazać, że była Pani pod opieką babci, że babcia wypełniała obowiązek alimentacyjny wobec Pani, bo rodzice albo nie chcieli, albo nie mogli – w każdym razie tego nie robili.

Podobna sytuacja zakończyła się na korzyść wnuczki w sprawie sądowej: „Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, P.S. trafiła pod opiekę babci główne ze względu na trudną sytuację materialną rodziców. – Poprzez zagwarantowanie powódce miejsca zamieszkania oraz pokrywania kosztów jej utrzymania babka wypełniała swój obowiązek alimentacyjny – wskazał sąd, który dalej powołał się na orzeczenie Sądu Najwyższego z 14 maja 1962 roku, zgodnie z którym obowiązek alimentacyjny dalszego krewnego istnieje nie tylko wtedy, gdy bliższy krewny nie ma możliwości wypełniania tego obowiązku, lecz może powstać także wtedy, gdy bliższy krewny mimo takich możliwości nie wywiązuje się ze swych obowiązków. – Skoro więc babka powódki była osoba należącą do kręgu osób obowiązanych do alimentacji, a ponadto dobrowolnie świadczyła na rzecz wnuczki, należało zatem powódkę uznać za uprawnioną do wstąpienia w stosunek najmu – orzekł Sąd Okręgowy, który tym samym nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego (sygn. akt III CZP 26/02)”.

W każdy innym wypadku straci Pani prawo do mieszkania, a od dobrej woli gminy będzie zależeć, czy podpisze z Panią umowę czy nie.

Ustanowienie wnuka głównym najemcą mieszkania komunalnego

Drugą opcją jest ustanowienie Pani w tym momencie głównym najemcą. Ale to wymaga zgody babci i gminy. Albo choć współnajemcą. Proszę udać się do gminy i zapytać jakie są warunki zmiany obecnej umowy najmu babci.

Przykłady

Opieka nad wnuczką przez babcię

Anna od urodzenia mieszkała z babcią, która była głównym najemcą mieszkania komunalnego. Rodzice Anny z różnych powodów nie byli w stanie sprawować nad nią opieki, więc babcia przejęła pełną odpowiedzialność za jej wychowanie i utrzymanie. Po śmierci babci Anna obawiała się, że straci dach nad głową. Na szczęście sąd uznał, że babcia wypełniała obowiązek alimentacyjny wobec wnuczki, co pozwoliło Annie wstąpić w stosunek najmu i pozostać w mieszkaniu.

Wspólne gospodarstwo domowe

Krzysztof przez całe swoje życie mieszkał z babcią w mieszkaniu komunalnym. Babcia była jedyną osobą wynajmującą lokal, a Krzysztof wspierał ją finansowo, zwłaszcza po przejściu babci na emeryturę. Po jej śmierci Krzysztof starał się o przejęcie najmu, ale jego wniosek został odrzucony, ponieważ nie należał do kręgu osób wymienionych w art. 691 § 1 Kodeksu cywilnego. Pomimo wspólnego pożycia i wspólnego gospodarstwa domowego, Krzysztof stracił prawo do mieszkania.

Wnuczka jako współnajemca

Zuzanna od dzieciństwa mieszkała z babcią w mieszkaniu komunalnym. Babcia, przewidując problemy po swojej śmierci, postarała się, aby Zuzanna została wpisana jako współnajemca lokalu. Dzięki temu po śmierci babci Zuzanna nie musiała obawiać się utraty mieszkania. Współnajem pozwolił jej na kontynuowanie najmu bez konieczności ubiegania się o przejęcie umowy najmu na nowych zasadach.

Podsumowanie

Wnuczka mieszkająca z babcią w mieszkaniu komunalnym może wstąpić w stosunek najmu po jej śmierci tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy babcia była zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych wobec wnuczki. W innych sytuacjach, wnuczka nie ma automatycznego prawa do przejęcia najmu, co oznacza, że może stracić prawo do mieszkania. Alternatywnie, wnuczka może zostać ustanowiona współnajemcą jeszcze za życia babci, co zapewni jej prawo do lokalu po śmierci głównego najemcy.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie mieszkania komunalnego? Skorzystaj z naszych usług online, gdzie oferujemy profesjonalne porady prawne oraz sporządzanie niezbędnych pism. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 r., sygn. akt III CZP 26/02