Umowa użyczenia mieszkania a podatek

• Data: 2023-12-07 • Autor: Katarzyna Nosal

W ostatnich latach nastąpiły znaczące zmiany w polskim prawie dotyczącym użyczenia lokalu mieszkalnego. Zmiany te miały duży wpływ na możliwości udostępniania mieszkań bez negatywnych konsekwencji podatkowych. Niniejszy artykuł dokładnie wyjaśnia, jakie są obowiązki podatkowe zarówno dla osoby użyczającej mieszkanie, jak i dla osoby je otrzymującej na zasadzie nieodpłatnego użyczenia. Na przykładzie zapytania pana Damiana omówimy sytuację co do obowiązku w podatku dochodowym przy umowie użyczenia, jak również aspekty prawne związane z podatkiem od czynności cywilnoprawnych i podatkiem VAT.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie. Pomagamy w podobnych sprawach.

Umowa użyczenia mieszkania a podatek

Pan Damian i jego żona są współwłaścicielami dwóch mieszkań. Jedno z mieszkań chcieliby użyczyć krewnej – pasierbicy brata żony. W związku z tym pan Damian pyta, czy użyczenie mieszkania rodzi obowiązek podatkowy w podatku dochodowym lub innym po którejś ze stron umowy. Krewna zamieszka w mieszkaniu ze swoim chłopakiem.

Umowa użyczenia mieszkania

Jeśli chodzi o użyczenie lokalu mieszkalnego, to w chwili obecnej sytuacja jest o wiele lepsza niż jeszcze kilka lat temu. Uchylono bowiem (w roku 2009) przepis art. 16 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowił, że za przychód z nieruchomości udostępnianych bezpłatnie w całości lub w części do używania innym osobom fizycznym i prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nie mającym osobowości prawnej uważa się wartość czynszową, stanowiącą równowartość czynszu, jaki przysługiwałby od tych osób w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości.

A zatem od 2009 r. można bezpłatnie udostępniać nieruchomości (w tym mieszkanie) każdemu, w oparciu o umowę użyczenia, bez negatywnych konsekwencji podatkowych. Na osobie użyczającej lokal mieszkalny nie ciąży obowiązek podatkowy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych niezależnie od tego, komu lokal został użyczony.

Zobacz również: Użyczenie mieszkania za czynsz

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Kto może korzystać z udostępnionego mieszkania?

Jeśli natomiast chodzi o osobę korzystającą z mieszkania na zasadzie nieodpłatnego użyczenia, to zawarcie takiej umowy wiąże się dla niego z obowiązkiem podatkowym w podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy to bowiem traktować jako świadczenie nieodpłatne otrzymane przez tę osobę, a zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychodem jest wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Biorący w użyczenie powinien zatem ustalić przychód z tytułu otrzymanego nieodpłatnego świadczenia. Jest nim równowartość czynszu, który przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu zgodnie z art. 11 ust. 2a pkt 3, który stanowi, że „jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku, wartość pieniężną tego nieodpłatnego świadczenia ustala się według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku”.

W przypadku osób należących do kręgów rodzinnych ten obowiązek wygląda nieco inaczej. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 125 zwolniona od podatku jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, otrzymanych od osób zaliczonych do pierwszej i drugiej grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Do grupy pierwszej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do grupy drugiej należą zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.

Pytanie pana Damiana dotyczyło użyczenia mieszkania pasierbicy brata żony, a ona nie należy do żadnej z tych dwóch wymienionych grup (a tym bardziej jej chłopak, czy nawet przyszły mąż). Pasierbica nie jest zstępną po bracie żony. Gdyby to brat użyczał swojej pasierbicy mieszkanie, wówczas należałaby ona po nim do I grupy podatkowej a jej mąż do II grupy podatkowej. Jednak druga grupa podatkowa nie obejmuje już pasierbów rodzeństwa, a jedynie zstępnych rodzeństwa. W tej sytuacji na obojgu będzie ciążył podatek od całości przychodu z nieodpłatnego świadczenia na mocy art. 11 ust. 2a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zobacz również: Kto płaci podatek od nieruchomości właściciel czy najemca

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Podatek od czynności cywilnoprawnych przy użyczeniu mieszkania

Jeśli chodzi o podatek od czynności cywilnoprawnych w przypadku zawarcia umowy użyczenia, to Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 2 lutego 2012 r. (sygn. IBPBII/2/415-1210/11/HS) stwierdził, że „właściciel mieszkania, który oddaje je do bezpłatnego używania innej osobie fizycznej, nie jest zobowiązany do zapłaty innych podatków w związku z zawarciem umowy użyczenia, w tym w szczególności do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera umowy użyczenia, jako umowy podlegającej podatkowi)”.

Jeśli chodzi o podatek o towarów i usług, to zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT użyczenie lokalu będzie podlegało opodatkowaniu VAT tylko wówczas, gdy świadczenie to jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami w całości lub części. Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w przypadku pana Damiana i jego żony.

Zobacz również: Umowa użyczenia mieszkania wzór

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Przykłady

Przykład rodzinny

Janina, emerytka, postanowiła użyczyć swoje mieszkanie wnuczce, , która rozpoczynała studia w dużym mieście. Dzięki zmianom w prawie Janina nie musiała płacić podatku dochodowego od osób fizycznych za użyczenie mieszkania. Agnieszka, jako członek rodziny zaliczała się do pierwszej grupy podatkowej, więc również nie ponosiła obciążeń podatkowych. Dzięki temu Agnieszka mogła mieszkać w komfortowych warunkach bez obciążania finansowego dla siebie i swojej babci.

 

Przykład biznesowy

Michał, właściciel kilku nieruchomości, zdecydował się użyczyć jedno ze swoich mieszkań swojemu długoletniemu przyjacielowi, Krzysztofowi, który przechodził trudny okres finansowy. Michał nie musiał płacić podatku dochodowego od osób fizycznych, ale Krzysztof, nie będąc członkiem rodziny Michała, musiał ustalić przychód z tytułu otrzymanego nieodpłatnego świadczenia i odpowiednio rozliczyć się z fiskusem.

 

Przykład dla osób spoza rodziny

Ewa i Tomasz, małżeństwo z dwójką dzieci, zdecydowali się użyczyć niewielkie mieszkanie swojemu znajomemu, Adamowi, który właśnie rozpoczął nową pracę w ich mieście. Ponieważ Adam nie należał do kręgu rodzinnego, musiał rozliczyć się z fiskusem, traktując użyczenie jako nieodpłatne świadczenie. Ewa i Tomasz, jako osoby użyczające, nie ponosili dodatkowych obciążeń podatkowych z tego tytułu.

Podsumowanie

Zmiany w przepisach dotyczących użyczenia mieszkania przyniosły znaczne ułatwienia zarówno dla osób udostępniających nieruchomości, jak i dla osób z nich korzystających. Uchylenie obciążeń podatkowych wobec rodziny pozwala na bardziej elastyczne i mniej obciążone podatkowo zarządzanie własnymi nieruchomościami. Jednakże wciąż istnieją pewne zobowiązania podatkowe, szczególnie dla osób korzystających z mieszkania, które nie należą do najbliższego kręgu rodzinnego właściciela, co wymaga odpowiedniego rozliczenia się z urzędem skarbowym.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie umowy użyczenia mieszkania? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnie przygotowanych pism, umów, aby upewnić się, że Twoje transakcje są zgodne z aktualnymi przepisami prawa. Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz pod tekstem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350
2. Indywidualna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w z dnia 2 lutego 2012 r., sygn. IBPBII/2/415-1210/11/HS

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Katarzyna Nosal

O autorze: Katarzyna Nosal

Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.



Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

prawo-pracy.pl

rozwodowy.pl

Szukamy prawnika »