Umowa użyczenia mieszkania a podatek

Pan Damian i jego żona są współwłaścicielami dwóch mieszkań. Jedno z mieszkań chcieliby użyczyć krewnej – pasierbicy brata żony. W związku z tym pan Damian pyta, czy użyczenie mieszkania rodzi obowiązek podatkowy w podatku dochodowym lub innym po którejś ze stron umowy. Krewna zamieszka w mieszkaniu ze swoim chłopakiem.

Umowa użyczenia mieszkania

Jeśli chodzi o użyczenie lokalu mieszkalnego, to w chwili obecnej sytuacja jest o wiele lepsza niż jeszcze kilka lat temu. Uchylono bowiem (w roku 2009) przepis art. 16 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowił, że za przychód z nieruchomości udostępnianych bezpłatnie w całości lub w części do używania innym osobom fizycznym i prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nie mającym osobowości prawnej uważa się wartość czynszową, stanowiącą równowartość czynszu, jaki przysługiwałby od tych osób w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości.

A zatem od 2009 r. można bezpłatnie udostępniać nieruchomości (w tym mieszkanie) każdemu, w oparciu o umowę użyczenia, bez negatywnych konsekwencji podatkowych. Na osobie użyczającej lokal mieszkalny nie ciąży obowiązek podatkowy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych niezależnie od tego, komu lokal został użyczony.

Zobacz również: Użyczenie mieszkania za czynsz

Kto może korzystać z udostępnionego mieszkania?

Jeśli natomiast chodzi o osobę korzystającą z mieszkania na zasadzie nieodpłatnego użyczenia, to zawarcie takiej umowy wiąże się dla niego z obowiązkiem podatkowym w podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy to bowiem traktować jako świadczenie nieodpłatne otrzymane przez tę osobę, a zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychodem jest wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Biorący w użyczenie powinien zatem ustalić przychód z tytułu otrzymanego nieodpłatnego świadczenia. Jest nim równowartość czynszu, który przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu zgodnie z art. 11 ust. 2a pkt 3, który stanowi, że „jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku, wartość pieniężną tego nieodpłatnego świadczenia ustala się według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku”.

W przypadku osób należących do kręgów rodzinnych ten obowiązek wygląda nieco inaczej. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 125 zwolniona od podatku jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, otrzymanych od osób zaliczonych do pierwszej i drugiej grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Do grupy pierwszej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do grupy drugiej należą zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.

Pytanie pana Damiana dotyczyło użyczenia mieszkania pasierbicy brata żony, a ona nie należy do żadnej z tych dwóch wymienionych grup (a tym bardziej jej chłopak, czy nawet przyszły mąż). Pasierbica nie jest zstępną po bracie żony. Gdyby to brat użyczał swojej pasierbicy mieszkanie, wówczas należałaby ona po nim do I grupy podatkowej a jej mąż do II grupy podatkowej. Jednak druga grupa podatkowa nie obejmuje już pasierbów rodzeństwa, a jedynie zstępnych rodzeństwa. W tej sytuacji na obojgu będzie ciążył podatek od całości przychodu z nieodpłatnego świadczenia na mocy art. 11 ust. 2a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zobacz również: Kto płaci podatek od nieruchomości właściciel czy najemca

Podatek od czynności cywilnoprawnych przy użyczeniu mieszkania

Jeśli chodzi o podatek od czynności cywilnoprawnych w przypadku zawarcia umowy użyczenia, to Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 2 lutego 2012 r. (sygn. IBPBII/2/415-1210/11/HS) stwierdził, że „właściciel mieszkania, który oddaje je do bezpłatnego używania innej osobie fizycznej, nie jest zobowiązany do zapłaty innych podatków w związku z zawarciem umowy użyczenia, w tym w szczególności do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera umowy użyczenia, jako umowy podlegającej podatkowi)”.

Jeśli chodzi o podatek o towarów i usług, to zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT użyczenie lokalu będzie podlegało opodatkowaniu VAT tylko wówczas, gdy świadczenie to jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami w całości lub części. Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w przypadku pana Damiana i jego żony.

Zobacz również: Umowa użyczenia mieszkania wzór

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350
2. Indywidualna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w z dnia 2 lutego 2012 r., sygn. IBPBII/2/415-1210/11/HS

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.