Czy spółdzielnia może ograniczyć swobodę udzielania pełnomocnictw na walne zgromadzenie?

Zgromadzenie walne

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze oraz przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych.

Zgodnie z art. 36 Prawa spółdzielczego walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółdzielni. Każdy członek ma jeden głos bez względu na ilość posiadanych udziałów. Statut spółdzielni, której członkami mogą być wyłącznie osoby prawne, może określać inną zasadę ustalania liczby głosów przysługujących członkom. Członek może uczestniczyć w walnym zgromadzeniu przez pełnomocnika, jeżeli ustawa lub statut nie stanowią inaczej. Osoby prawne będące członkami spółdzielni biorą udział w walnym zgromadzeniu przez ustanowionego w tym celu pełnomocnika. Pełnomocnik nie może zastępować więcej niż jednego członka. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do protokołu walnego zgromadzenia. Członek zarządu spółdzielni nie może być pełnomocnikiem na walnym zgromadzeniu. Nie dotyczy to spółdzielni liczących nie więcej niż dziesięciu członków, o ile statut nie stanowi inaczej. Pracownik spółdzielni może być pełnomocnikiem na walnym zgromadzeniu, tylko jeżeli jest również członkiem spółdzielni zatrudnionym na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Członek ma prawo korzystania na własny koszt z pomocy prawnej lub pomocy eksperta. Osoby, z których pomocy korzysta członek, nie są uprawnione do zabierania głosu. W walnym zgromadzeniu mają prawo uczestniczyć z głosem doradczym przedstawiciele związku rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, oraz przedstawiciele Krajowej Rady Spółdzielczej.

W pierwszej kolejności proszę zwrócić uwagę na treść art. 36, a w szczególności ustępu 3, zgodnie z którym członek może uczestniczyć w walnym zgromadzeniu przez pełnomocnika, jeżeli ustawa lub statut nie stanowią inaczej. Osoby prawne będące członkami spółdzielni biorą udział w walnym zgromadzeniu przez ustanowionego w tym celu pełnomocnika.

Statut ma zatem prawo uregulować uprawnienie członka spółdzielni w sposób odmienny. Ustawodawca nie reguluje przy tym, jakie inne wymogi muszą być spełniona, w szczególności brak jest wskazania procedury udzielenia takiego pełnomocnictwa.

Temat przez Pana poruszony, budzi spore kontrowersje w praktyce, albowiem z jednej strony procedura w spółdzielni mieszkaniowej, o której Pan pisze, ma na celu prawidłowe działanie tej instytucji, a z drugiej strony procedura taka może być zbyt daleko idąca i nieważna.

Zobacz również: Wypłata udziałów członkowskich w spółdzielni a podatek

Udzielanie pełnomocnictwa

Proszę wyobrazić sobie sytuację kiedy pełnomocnictwo może być udzielone bez jakichkolwiek wymogów, za wyjątkiem jednego – musi mieć formę pisemną. Wówczas w latach tzw. wyborczych (wybory do rady nadzorczej) członkowie bliżej nikomu nie znani ( przy dużych spółdzielniach jest to możliwe) udzielają pełnomocnictw różnym osobom, które następnie głosują na określonych kandydatów, którzy dostają się do rady nadzorczej. Osobiście jestem przeciwnikiem pełnej swobody w tym zakresie, bowiem niestety przy „kombinatorstwie” naszego społeczeństwa tego rodzaju uprawnienia mogą prowadzić do destrukcji.

Z drugiej jednak strony w literaturze można znaleźć wskazania, iż „przepis art. 36 § 4 pr. spółdz., mający charakter bezwzględnie obowiązujący (ius cogens), dotyczy ustawowej formy szczególnej w postaci tzw. zwyczajnej, czyli niekwalifikowanej formy pisemnej pełnomocnictwa. Przez formę pisemną rozumie się utrwalone oświadczenie woli osoby złożone za pomocą pisma w dokumencie sporządzonym w dowolny sposób (ręcznie lub mechanicznie) i podpisanym własnoręcznie przez członka spółdzielni. Nieważne jest pełnomocnictwo udzielone z naruszeniem formy pisemnej (por. actus omissa forma legis corruit). Pełnomocnictwo złożone w postaci elektronicznej, opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym w rozumieniu art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 262), weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, spełnia wymagania zastrzeżone dla formy pisemnej. Oczekiwaniu temu nie czyni zadość podpis na dokumencie pełnomocnictwa przesłanym faksem, który jest kopią tego dokumentu. Wymagania dalej idące, aniżeli to wynika z art. 36 § 4 pr. spółdz., ustanowione dla pełnomocnictwa w statucie spółdzielni są nieważne (art. 58 § 1 k.c.)” .

Z powyższego wynika, że jedynym warunkiem, jaki ustawodawca przewiduje, jest zachowanie formy pisemnej. Każde pozostałe wymagania powodują, że są nieważne. Zachodzi przy tym pytanie, czy powyższe odnosi się wyłącznie do formy pełnomocnictwa, czy jego treści. Innymi słowy na pewno statut nie może zastrzec formy notarialnej.

Reasumując, moim zdaniem odpowiedź na zadane przez Pana pytanie nie może być jednoznaczna i osobiście uważam, że w najbliższym czasie doczekamy się wielu różnych komentarzy w tym zakresie, które być może będą, z daleko posuniętej ostrożności, kierowały się u koncepcji pierwszej.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych - Dz.U. 2001 nr 4 poz. 27

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.