Wykup mieszkania spółdzielczego przez jednego z małżonków po rozwodzie

Podział wspólnego majątku przez sąd

Zgodnie z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i art. 567 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.) od chwili ustania wspólności ustawowej małżeńskiej do majątku, który był nią objęty, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku, a do postępowania o podział majątku wspólnego – odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego o dziale spadku. Stosownie zaś do art. 684 K.p.c., który ma odpowiednie zastosowanie – przez odesłanie zawarte w art. 567 § 3 K.p.c. – do postępowania o podział majątku, skład i wartość majątku podlegającego podziałowi ustala sąd z urzędu. Chwilą właściwą dla określenia wartości wspólnego majątku byłych małżonków jest – według art. 316 § 1 w zw. z art. 13 § 2 K.p.c. – chwila dokonywania podziału tego majątku, tj. chwila zamknięcia rozprawy, (zob. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 20 stycznia 1974 r., sygn. akt III CRN 384/73, z dnia 18 października 2002 r., sygn. akt  V CZ 129/02).

Zobacz również: Czy można sprzedać mieszkanie spółdzielcze lokatorskie?

Decyzja o wykupieniu mieszkania spółdzielczego

W doktrynie i orzecznictwie jednolite i utrwalone jest stanowisko, że do majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej ma odpowiednie zastosowanie także art. 1036 Kodeksu cywilnego stanowiący, że rozporządzenie przez spadkobiercę udziałem w przedmiocie należącym do spadku wymaga zgody pozostałych spadkobierców, a w braku zgody któregokolwiek z nich rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku. Stosując odpowiednio powyższy przepis do majątku wspólnego, po ustaniu wspólności ustawowej przyjmuje się, że jedynie rozporządzenie całym udziałem byłego małżonka w majątku wspólnym nie wymaga zgody drugiego byłego małżonka (art. 198 Kodeksu cywilnego), natomiast rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do majątku wspólnego wymaga zgody byłego współmałżonka, a przy jej braku jest wobec niego bezskuteczne, jeżeli naruszałoby uprawnienia przysługujące temu współmałżonkowi na podstawie przepisów o podziale majątku wspólnego (zob. m.in. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 15 października 1962 r., sygn. akt I CO 22/62, OSNC z 1964 r., i z dnia 28 lipca 1993 r., sygn. akt III CZP 95/93).

Jednakże powołane przepisy kreują samodzielne roszczenie, które zgłoszone w postępowaniu działowym wymaga odrębnego rozstrzygnięcia, a jego skutkiem jest względna bezskuteczność, podmiotowo ograniczona tylko do współmałżonka, który nie wyraził zgody i tylko o tyle, o ile rozporządzenie naruszałoby uprawnienia przysługujące temu byłemu małżonkowi na podstawie materialnoprawnych przepisów o podziale majątku wspólnego (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 1963 r., sygn. akt III CO 21/63). Przepis art. 1036 zdanie drugie Kodeksu cywilnego w związku z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, określający skutki czynności rozporządzającej udziałem w przedmiocie należącym do majątku wspólnego przed jego podziałem, pozwala na dokonanie podziału z uwzględnieniem prawa majątkowego, w którym udziałem rozporządził uprzednio były współmałżonek. Rozstrzygnięcie sądu orzekającego o przedmiotowym oraz podmiotowym zakresie stwierdzonej bezskuteczności powinno być zamieszczone w orzeczeniu co do istoty sprawy. Takie prawomocne merytoryczne rozstrzygnięcie korzysta z powagi rzeczy osądzonej (art. 366 K.p.c.) i wiąże strony oraz sąd, który je wydał, jak również inne sądy i organy państwowe (art. 365 § 1 K.p.c.). Przesłanki wyłączające sankcję przewidzianą w art. 1036 k.c. sąd orzekający przytacza w uzasadnieniu postanowienia (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2000 r., sygn. akt V CKN 1298/00).

Zobacz również: Mandat za parkowanie na terenie wspólnoty mieszkaniowej

Dwa rozwiązania na wykup mieszkania

Oznacza to, że żona może dokonać czynności przekształcenia prawa, a jedynie może narazić się na zarzut bezskuteczności wobec małżonka. Brak zarzutu powoduje, iż czynność prawna jest skuteczna.

Innym rozwiązaniem jest przeprowadzenie sprawy o podział majątku wspólnego między małżonkami. Sprawa jest więc prosta, bo mamy dwa rozwiązania:

1. wykupienie mieszkanie bez udziału małżonka (oczywiście jeżeli nie ma sprzeciwu spółdzielni),
2. przeprowadzenie sprawy o podział majątku wspólnego.

Niestety nie ma żadnych form pośrednich załatwienia sprawy

Zobacz również: Co się należy żonie w separacji

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 20 stycznia 1974 r., sygn. akt III CRN 384/73
4. Uchwała Sądu Najwyższego: z dnia 15 października 1962 r., sygn. akt I CO 22/62
5. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2000 r., sygn. akt V CKN 1298/00

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.